70. Berlin Film Festivali’nde tepki toplayan, “Stalinci bir Truman Show” ve “Pornografik propaganda” gibi tanımlamalara konu olan DAU. Natasha’nın yönetmeni Ilya Khrzhanovskiy, kendisine yöneltilen suçlamalar hakkında konuştu.
2004 yılında ikinci uzun metrajlısı olan 4’e imza attıktan sonra Sovyet fizikçi Lev Landau’yla ilgili bir film çekmek için yola çıkan Ilya Khrzhanovisky, aradan geçen 15 yılın ardından, bugüne kadar çekilmiş en büyük ölçekli, en iddialı filmlerden biriyle sinemaseverlerin karşısına çıktı. Sovyetler Birliği’ndeki bir bilimsel araştırma tesisinde yaşananları olabildiğince gerçekçi bir şekilde beyazperdeye yansıtabilmek için Ukrayna’da 4 bin metre karelik bir set kurulurken, prodüksiyonu 10 yıldan uzun süren filmin çekiminde yaklaşık 352 bin oyuncu ve figüran görev aldı. Çekimler için kurulan sette Sovyetler Birliği döneminde yaşayan sıradan insanlar olarak 24 saat boyunca sette hayatlarını sürdüren oyuncular, tüm günü karakterleri olarak geçirirken, karakterlerinin işlerinde çalıştılar, onlar gibi yaşadılar ve alışverişlerini dönemin paralarıyla yaptılar. Sovyetler Birliği’ni aratmayacak bir katılıkta yönetilen sette karakterden çıkan ve rutini bozan oyuncular, sette bulunan görevliler tarafından sert şekilde uyarıldılar, zaman zaman da yaptırımlarla karşılaştılar. Tüm sete mikrofonlar yerleştirilirken, Khrzhanovisky ve ekibi 35mm kameralarla sette dolaşarak “gündelik yaşam” içinde ortaya çıkan hikâyeleri görüntülediler.
Sinema tarihinde benzerine pek rastlanmayan bu hummalı prodüksiyonun ardından ortaya saatlerce görüntünün olduğu bir çalışma (bu çalışmanın bazı kısımları küçük parçalar hâlinde geçtiğimiz yıl Parist’te gösterildi) ve birden fazla film çıktı. Bu çalışmadan çıkan ilk filmler olan DAU. Natasha ve DAU. Degeneratsia dünya prömiyerlerini geçtiğimiz günlerde 70. Berlin Film Festivali‘nde yaptı. Ana Yarışma’da yer alan DAU. Natasha, ilk gösteriminin ardından genel olarak iyi eleştiriler almış olsa da, hem filmde anlatılan hikâyenin ele alınma şekli, hem de çekim aşamasında yaşananlar tepkileri beraberinde getirdi.
Oyuncuların DAU’nun Setinde Maruz Kaldığı Psikolojik ve Fiziksel İstismar Tepkileri Beraberinde Getirdi
Araştırma tesisisin olduğu bölgede bir bar işleten Natasha’nın cinsel uyanışını ve renkli bir arkadaşlık hikâyesini anlatarak başlayan film, ikinci yarısında çok daha karanlık bir tona bürünüyor ve çarpıcı bir cinsel saldırı hikâyenin farklı bir yöne ilerlemesine neden oluyor. Filme gelen tepkilerin bir kısmının odağında bu cinsel saldırının ele alınış şekli ve her şeyin gerçekten yapıldığı setteki çalışma şartları yer alıyor. Özellikle filmdeki seks sahnelerinin çekilme şekli kadın oyuncuların çalışma şartlarıyla ilgili soru işaretleri doğuruyor. Oyuncuların sette psikolojik ve cinsel istismara maruz kaldığını öne süren bir grup gazeteci, Berlin Film Festivali direktörleri Carlo Chatrian ve Mariette Rissenbeek’e bir mektup göndererek bu konuya dikkat çekti ve filmin etik olarak kaygı verici şartlar altında çekildiğine dikkat çekti. Bu açık mektup, feminist duruşuyla bilinen bir sinema sitesi olan kimkibabaduk’ta yayınlandı. Mektupta, sinema dünyasındaki cinsel istismarın bu kadar gündemde olduğu bir dönemde, sette amatör oyuncuların psikolojik ve fiziksel şiddete maruz bırakıldığının festivalde konuşan yönetmen tarafından kabul edildiğine dikkat çekilirken, Berlinale direktörlerinden böyle bir filmin İngiltere, Fransa veya Almanya gibi bir ülkede çekilmesinin mümkün olup olmadığını kendilerine sormaları istendi.
Filmin 10 yıldan uzun süren prodüksiyonu sırasında da zaman zaman benzer endişeler dile getirilmiş ve DAU. Natasha’nın set ortamı “Stalinci bir Truman Show” olarak tanımlanmıştı.
Ilya Khrzhanovskiy, Rusya’da Hapis Cezasına Çarptırılabileceğini İfade Etti
Ancak filme gelen tepkiler bununla da sınırlı kalmıyor. Oyuncuların gerçekten cinsel ilişkiye girdiği sahnelerin bulunduğu filmi “pornografik propaganda” olarak nitelendiren Rusya Kültür Bakanlığı, filmi kınadığını belirten bir açıklama yayınladı.
Yayınlanan bu açıklamanın ardından konu hakkında açıklamalarda bulunan Ilya Khrzhanovskiy, kendisine yöneltilen suçlamalara cevap verirken, Rusya cephesinden gelen bu kınamanın adli bir soruşturmaya dönebileceğine dikkat çekti. Bunun adli bir davaya dönüşme ihtimalinin olmasının kendisini şaşırttığını söyleyen yönetmen, sadece pornografi suçlaması söz konusu olsa bunun adliyeye bir ziyaretten ibaret olacağını, ancak işin içine propaganda da eklenince bunun sonunun iki yıl hapis cezası olabileceğini ifade etti.
Filminin pornografi ya da şiddetle ilgili olmadığını söyleyen Khrzhanovskiy, filmin bir gün Rusya’da da gösterileceğini umduğunu ve ülkede gösterilen filmler konusunda bir değişime öncü olabileceğini ifade etti. Khrzhanovskiy, filmde cinsellik ve şiddet içeren bölümlerin olduğunu ancak bunların temel unsurlar olmadığını belirtti ve bunların insanların kırılganlığıyla ilgili bir hikâyenin parçası olduğunu söyledi.
Kaynak: IndieWire
